Күні
Сабақтың тақырыбы: Ауа және оның құрамы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға ауаның құрамы газдардың қоспасы екенін, оның сандық және сапалық құрамын айтып түсіндіру.
Дамытушылық: атмосферадағы ауаны қорғау маңызды шараларын аша отырып логикалық ойларын дамыту.
Тәрбиелік: ғылымға, пәнге қызығуға тәрбиелеу.
Құрал-жабдықтар: Фосфор,әк суы, май шам, ауа құрамын анықтайтын прибор,химиялық стақан, сіріңке, т.б.
Сабақтың түрі: аралас сабақ, топпен жұмыс.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру.
Сабақ барысы: Сабақ алдында әңгіме өткізу:
Химиялық элемент оттегі табиғатта қандай түрде кездеседі?
Оттегі қандай химиялық қасиет көрсетеді?
Тотығу реакциясына қандай реакция типі жатады?
Ішінде ауа бар ыдысқа жанып тұрған парафинді енгізіп ыдысты жабатын болсақ не байқалады?
Ауа, оттегі,көмір қышқыл газы қай колбада бар екенін қалай анықтауға болады?
Тотығу реакциясы дегеніміз не?
күрделі заттар жанғанда не байқалады?
Жаңа сабақты түсіндіру:Ауа құрамын анықтайтын ерте кезден белгілі тәжірибені қайталайық. Іші ауамен толтырылған қалпақ 21-суреттегідей суға төңкеріледі. Фосфорды темір қасыққа салып жағып, қалпақтың ішіне орнатады. Фосфор жанып біткенше қалпақ ішіндегі су жайлап оның 1/5 бөлігіне дейін көтеріледі, өйткені фосформен әрекеттесетін барлық ауа емес, оның құрам бөлігі – оттек газы. Демек, ол көлемі бойынша ауаның 1/5 бөлігн алып тұр. Қалпақ астында қалған газ жануды қолдамайды, өзі жанбайды. Онда тірі организмдер тіршілік ете алмайды. Сондықтан қалған газ «азот» ( грекше тіршілік қолдамайды дегенді білдіреді) деп аталады.
Демонстрациялық тәжірибе жүргізу: Антуана Лавуазье тәжірибесі.
Зат таза оттегінде жақсы жанып, ауада неліктен нашар жанады?
Оттегі үлесіне ауаның қанша бөлігі сәйкес келетінін қалай білуге болады?
Тәжірибе қорытындысы: ауада оттегі 1/5 бөлігі болады, көлемі 21%,қалған бөлігі қоспа.
1874 жылы Генрих Кавендиш ауа құрамынан азот және оттегін бөліп алды.
1884 жылы В.Рамзай және Д.Рэлея асыл газдарды алды.
Жаңа сабақты қорытындылау білімдерін тексеру мақсатында сұрақтар беру:
Ауаның қоспа екенін қалай дәлелдеуге болады?
1литр және 0,5литр көлемді колбада қанша мл оттегі болады?
Неліктен жанған шырпы төмен қаратылса тез жанып,ал жоғары қаратылса сөніп қалады?
Баяу тотығу дегеніміз не?
Үйге тапсырма беру: §26. 1-6 жаттығу.
