Сыныбы – 10 (Ж) сабақ реті: күні________
Тақырыбы |
§1. 10.Қышқылдар мен негіздердің жалпылама теориясы. |
уақыты |
Білімділік мақсаты:
дамытушылық:
тәрбиелік: |
қышқылдар мен негіздердің жалпылама теориясы туралы алған білімдерін қалыптастыру; теңдеуді талдау,түсіндіру,қорытындылау, есте сақтау,көңіл аудару қабілеттерін жетілдіріп, дамыту; сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру. |
|
Сабақ типі: |
Жаңа сабақ . |
|
Сабақ өткізілу түрі: |
Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау. 10- ЕТЖ -1 |
|
Құралдар мен реактивтер: |
интерактивті тақта, ерігіштік кестесі,10- ЕТЖ -1. |
|
Ұйымдастыру кезеңі: |
(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) -сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; -оқушыларды психологиялық дайындау. Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. |
1-2 |
Үй тапсырмасын тексеру кезеңі : |
Сабақтың білімділік мақсаты: – үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; – білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ; – кеткен кемшіліктерді жою. 1.Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. 2.Нашар үлгерушілермен жұмыс: кеңесшілер көмегі. |
5-7 |
Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі: |
1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау. Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді жаңғырту. (Актуализация ) Білімділік міндеттері: . -оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. -оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; – оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. 2.Оқыту проблемалары: Қышқылдар мен негіздердің жалпылама теориясы 1.Білімді жаңғырту: 1.Фронталды сұрақтар: * Аквохимия деген не? ? * Бренстед теория сы неге протон дық теория деп атайды ? * И он дық теори ясы көзқарасы бойынша қышқыл және негізге анықтама беріңдер? * Солбважүйелер теориясы бойынша қышқыл және негізге анықтама беріңдер |
3-4 |
Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:
|
Білімділік міндеттері: Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету; – оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету; – оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау. 2.Мұғалімнің түсіндіруі: Жаңа сабақты түсіндіру: 1939 ж белгілі кеңес химигі ,КазКСР Ғылым академиясының академигі Михайл Ильч Усанович қышқылдық – негіздік әрекеттесудің жаңа теориясын ұсынды .Бұл теория сендерге белгілі басқа теориялармен салыстырғанда қышқылдық – негіздік әрекеттесудің табиғатын кеңінен қарастырады . Мұнда әрекеттесудің өнімдері тұздар болып табылады деп есептейді . Усанович теориясы бойынша , тұз – қышқылды негізбен (немесе негізді қышқылмен) бейтараптау реакциясы нәтижесінде түзілген өнім . Қышқыл – катионды беруге (мұнда протон да кіреді ) немесе анионды (оның ішінде электрон да бар ) қосып алуға қабілетті бөлшектер , ал негіз – анионды беруге немесе катионды қосып алуға қабілетті бөлшектер . Михайл Ильич Усанович Химия ғылымдарының докторы , профессор , ҚазКСР Ғаның академигі ,Өзбекстан КСР және Қазақстан КСР-нің ғылымға еңбек сіңірген қайраткері . Дүние жүзіне белгілі қышқылдар мен негіздер теориясының авторы , аты әлемге әйгілі ғалым Ғылыми еңбектері ерітінділер табиғаты саласына арналған . Сулы және бейсулы ерітінділер табиғатын зерттеу негізінде тұжырымдалған қышқылдар мен негіздер теориясы әлемдік ғылыми әдебиетке «Қышқылдар мен негіздердің жалпылама теориясы» деген атаумен енген. + – Егер қышқылды – Қ , негізді –Н, Катионды – К және анионды – А әріптерімен белгіленсе , онда бұл анықтамаларды сызбанұсқа түрінде былай белгілейді . + + – – Қ: – К ( Н ) немесе + А (е) – – + + Н: – А (е) немесе + К ( Н ) Бұдан бұрынғы келтірілген анықтамаларға көңіл аударсақ , иондық , сольважүйелер және протондық теориялар анықтамалармен дәл келетінін атап өтуге болады . Басқаша айтқанда , қышқыл мен негіздің бұрын белгілі анықтамасы Усановия теориясында да сақталады . Сондықтан оның теориясын «Қышқылдық – негіздік әрекеттесудің жалпылама теорисы » деп аталады , ал алдындағыларды жалпы теориға бағынатын дербес теориялар деп есептейді . Усанович теориясы бойынша тұз түзе жүретін кез – келген процес бейтараптану теакциясына жатады . Ке келген тұз ктионнан яғни қышқылдан және анионнан яғни негізден тұрады . Шынында да катионның анионды қосып алу қабілеті болғандықтан ол қышқылдық қасиет көрсетеді , ал анионның катионды қосып алу қабілеті болғандықтан негіздік қасиет көрсетеді . Мысалы сулы ортады тұнба түзіп жүретін реакцияны алайық . 2+ 2- Са + СО 3 СаСО 3
қышқыл негіз тұз немесе еритін қосылыстың диссоциациялану процесі: 2+ – BaCL 2 Ba + 2 CL тұз қышқыл негіз Осыдан катион мен анионның өзара қосылуын немесе олардың бөлінуін қышқылдық – негіздік қасиеттің көрінуі түрінде қарастыру керек екендігі көрінеді . Қышқылдық – негіздік әрекеттесудің жалпы теориясын түсіндіру үшін нақты мысалдар қарастырайық . 2- Су күкірт қышқылының ангидридімен әрекеттескенде О анионын беріп негіз болса , ал күкірт (ҮІ) оксиді анионды өзіне қосып алып қышқыл болады . Н 2 О +SO 3 = H 2 SO 4 (күкірт қышқылының халықаралық атауы тұздың атауына ұқсас – сутек сульфаты) SO 3 + К 2 О = К 2 SO 4 Бұл реакция да бейтараптану реакциясына жатады , өйткені бастапқы күшті қышқыл SO 3 және күшті негізден К 2 О , әлсіз негізбен SO 4 –
|